Ở một làng kia có một người rất giàu có, tâm địa rất nhân từ và lương thiện. Ngày nọ, ông đi chợ, nhìn thấy người ta đang bán một con ba ba bị thương bè đem lòng thương xót, nghĩ rằng nó sẽ bị người ta mua về ăn thịt, tâm không nỡ bèn đến hỏi thăm: “Ông bán con ba ba này bao nhiêu tiền?”

Người bán biết ông có nhiều tiền lại rất từ bi nên thường hay phóng sanh, đắt rẻ không thành vấn đề và biết đương nhiên sẽ không bỏ đi cơ hội kiếm tiền này, liền nói: “Một triệu đồng, nếu ông muốn mua thì bỏ tiền ra, thiếu một đồng cũng không bán. Nếu ông không muốn mua thì tôi sẽ đem về làm bữa tối.”

Ông nhà giàu nghe rồi lập tức đưa một triệu đồng đem con ba ba về nhà, ông nhẹ nhàng bỏ nó vào nước trong, cẩn thận rửa ráy sạch sẽ rồi tìm một ít thuốc đắp lên miệng vết thương, sau đó thả vào một con sông gần đó, nhìn nó từ từ bơi đi.

Nửa đêm ông nghe ngoài cửa có tiếng động nhẹ, bèn mở cửa ra nhìn, thì ra là con ba ba ban ngày ông đã thả nó đi đang cắn cửa nhà mình.

Ba ba nhìn thấy ông cất tiếng: “Ân nhân, nếu hôm nay không gặp ông, tôi đã chết rồi. Tôi đã nhận của ông một ân huệ lớn lao nhưng tôi chỉ là một con vật bình thường trong nước, không có gì đền đáp ân sâu cho ông, thật là xấu hổ. Tôi thường sống trong nước nên ít nhiều cũng biết được sự thay đổi của sông hồ. Nay đến báo với ông lụt lớn sắp đến, ông hãy chuẩn bị thuyền bè và lương thực, nếu không sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Người nhà giàu nghe xong liền cảm ơn con ba ba. Sáng sớm hôm sau, ông đi đến Hoàng cung thưa với nhà vua về chuyện này. Từ trước đến nay ông nổi tiếng làm việc thiện, nên nhà vua tin lời ông nói chuẩn bị mọi việc.

Không bao lâu, ba ba lại đến nói với người nhà giàu rằng: “Nhanh lên thuyền, hồng thuỷ sắp đến. Ông mau lên thuyền đi theo tôi, tôi sẽ đưa ông đến nơi an toàn.”

Ông nhà giàu lập tức nhảy lên thuyền, đi theo sự hướng dẫn của ba ba. Quả nhiên không lâu, từ xa có một dòng nước cao như bức tường ào ạt cuốn đến. Ông ngồi trong thuyền bỗng phát hiện trong dòng nước có một con rắn đang bì bõm theo sau bèn cứu nó lên. Không bao lâu lại thấy một con chồn chìm nổi trên nước, lại tìm cách cứu con chồn. Ba ba nhìn thấy việc làm thiện của ông vô cùng cảm động.

Không lâu sau, ông lại thấy có một người đang trôi theo dòng nước, đang kêu gào: “Cứu tôi với! Cứu tôi với!”

Người nhà giàu thấy vậy bèn nói: “Nhanh nhanh cứu người này đi!”

Nhưng mà lần này, ba ba lại cương quyết nói: “Không nên cứu. Phần đông tâm của con người đều là gian xảo, dối trá và không giữ chữ tín, thường là xu nịnh theo quyền thế, vong ân, phụ nghĩa, ưa làm điều ngang ngược. Người này cũng như vậy, chúng ta không nên cứu.”

Người giàu nói: “Ngươi nói đương nhiên có lý nhưng mà các loài thú ta đều cứu, nay nhìn thấy người sắp chết lại không cứu thì không còn nhân nghĩa nữa. Ta thật không nhẫn tâm như vậy.”

Ông lão mất rất nhiều sức lực, cuối cùng cũng cứu người kia lên.

Ba ba thấy lời khuyên của mình vô hiệu, than thở rằng: “Người thiện tâm ơi, có ngày người sẽ hối hận.”

Chiếc thuyền được ba ba dẫn đường đã chiến thắng được hồng thuỷ, đến nới an toàn. Ba ba từ giã người nhà giàu, rắn và chồn cũng từ giã ra đi. Chồn tìm được một hang động trú ở đó. Một ngày nọ, nó phát hiện trong hang động có chôn dấu một trăm cân vàng ròng, vô cùng vui mừng nghĩ rằng: “Ta có thể dùng nó để đền ân, nên vội vàng ra khỏi động đi tìm người nhà giàu.”

Khi gặp được người nhà giàu nó mới lên tiếng: “Ân huệ ông đã cứu sống, tôi không bao giờ quên và ông cũng biết tôi là loài động vật sống trong hang động. Tôi vừa tìm được một hang động để ở thì phát hiện trong đó có 100 cân vàng. Động này không phải là mồ cũng không phải là chỗ ở và tôi không có trộm cũng không cướp, tự nhiên được nhiều vàng như thế nguyện đem dâng cho ông để bày tỏ lòng biết ân của tôi.”

Người giàu nghĩ thầm: “Nếu ta không lấy mà để trong lòng đất thì quá uổng phí, chi bằng đem về cứu tế người nghèo khổ”, vì thế ông bèn đi theo chồn đến hang động để lấy vàng.

Người được ông cứu nhìn thấy đống vàng sinh lòng tham bèn nói: “Chia cho tôi một nửa.”

Ông nhà giàu chia cho anh ta mười cân nhưng gười này chê ít, nói: “Ông không chia cho tôi một nửa phải không? Tôi sẽ đi báo quan ông trộm vàng trong mộ, ông sẽ bị trị tội.”

Người nhà giàu nói: “Ngươi nói sai rồi. Nay lũ lụt vừa lui, những người nghèo khổ đang chờ đợi cứu tế. Ta phân phát cho họ, chứ không thể chia cho ngươi nhiều như vậy.”

Nhìn thấy thái độ kiên quyết, biết rằng ông nhà giàu sẽ không làm theo lời mình, y nghĩ thầm: “Được rồi, ngươi không chia vàng cho ta, thì đừng mong sống yên ổn”.  Y thật đi cáo quan. Quan phủ tin theo lời, bắt người giàu giam trong ngục.

Chồn và rắn nghe tin này vô cùng lo lắng, chúng bàn với nhau: “Phải nghĩ cách cứu ân nhân mới được”.

Rắn nghĩ tới nghĩ lui bỗng nghĩ ra một kế, nói: “Ta có cách cứu ân nhân rồi”. Nói xong nó lập tức vào trong rừng kiếm một loài thuốc rất đặc biệt, rồi ngậm thuốc này bò vào trong ngục,

Nhìn ân nhân mặt mày tiều tuỵ bị giam trong ngục, lòng rắn vô cùng xót xa, nó nói nhỏ: “Xin ông đừng lo lắng, tôi đến cứu ông đây. Loại thuốc này xin ông hãy giữ kỹ bên mình, tôi lập tức vào trong Hoàng cung cắn Thái tử. Độc của tôi rất mạnh, trên đời chỉ có loại thuốc này mới có thể trị được, ngoài ra không có cách nào có thể cứu mạng. Thái tử một khi bị rắn độc cắn, nhà vua nhất định sẽ trưng cầu lương y và lương dược. Ông có thể mượn cơ hội trị bệnh sẽ lập tức được ra khỏi nơi này.”

Rắn lén bò vào hoàng cung cắn Thái tử. Mạng sống của Thái tử như ngàn cân treo trên đầu sợi chỉ, quốc vương vô cùng lo lắng. Ngự y trong cung đã dùng mọi cách cũng không cứu được nên Quốc vương phái người đi khắp nơi phát bố mệnh lệnh: “Bất luận là ai, chỉ cần có thể cứu sống Thái tử, ta sẽ phong cho người đó làm tướng quốc và cùng nhau trị lý việc nước.”

Mệnh lệnh vừa truyền vào trong ngục, người nhà giàu xin vào hoàng cung trị bệnh cho Thái tử. Ông dùng thuốc mà rắn tặng để trị. Quả nhiên “thuốc đến bệnh trừ”, Thái tử lập tức chuyển nguy thành an. Quốc vương giữ lời hứa, phong cho người nhà giàu làm tướng quốc nhưng ông dùng lời khéo léo từ chối, chỉ xin nhà vua cho phép mình đem số vàng đó phân phát cho những người nghèo khổ sau thiên tai lũ lụt. Nhà vua vô cùng kính phục, bèn đáp ứng lời yêu cầu, đem số vàng phát cho người nghèo.

Tuy nói “làm thiện thì có thiện báo”, nhưng không phân biệt được kẻ trung hay người gian, có lúc cũng đem lại tai ách cho mình giống như người nhà giàu vậy. Trong câu chuyện này những loài vật biết ân đã tìm cách cứu ân nhân của mình được bình an thoát khỏi nguy hiểm nhưng trong cuộc sống hiện thực, không phải mỗi người đều có thể giống như người nhà giàu gặp được may mắn như thế. Vì thế, người đời thường phải có tâm làm điều thiện, đồng thời trí tuệ phải đi đôi với lòng từ bi.

(st)